Çalışanların ruh sağlığının iyi olmaması nedeniyle işletmeler milyarlarca gelir kaybına uğruyor ve esnek çalışma çözümün bir parçasını oluşturabilir. Emily Reynolds, Birleşik Krallık’taki mevcut tabloyu sunuyor.
Çalışma alanlarında ruhsal bozuklukların yükü hiç de göz ardı edilecek gibi değil. Mental Health Foundation’a(1) göre, her yedi kişiden biri ruhsal bozukluk deneyimi yaşıyor. Birleşik Krallık’ta hastalık nedeniyle alınan izinlerin sebeplerinin yüzde 12,7’si ruhsal bozukluklarla ilişkilendirilirken daha iyi psikolojik destek verilmesinin Birleşik Krallık’ta her sene işletmelerin 8 milyar £ tasarruf etmesini sağlayabileceği öngörülüyor.
İlginç bir şekilde, esnek çalışmanın bu yükü hafifletebileceğini destekleyen bulgular gittikçe artıyor. Durham Üniversitesi’nin 2010 tarihli bir çalışmasına(2) göre "çalışan kontrolü ve tercih seçeneklerini" artıran esnek çalışma düzenlemeleri; uyku kalitesi, yorgunluk, dikkat, tansiyon ve ruh sağlığı gibi birçok sonuçla birlikte, çalışma yerinde topluluk hissi ve sosyal destek gibi "ikincil" sonuçlara da olumlu etkide bulunuyor.
Chartered Institute of Personnel and Development (CIPD) adına Kingston Üniversitesi tarafından yürütülen bir başka çalışmaya(3) göre, esnek sözleşmelerle çalışanlar işe duygusal olarak daha bağlı, işten daha tatminkâr olmakla birlikte, kurumları ile ilgili olumlu görüşler bildirmeye daha yatkın ve işten ayrılma fikrinden daha uzak oluyorlar.
Birleşik Krallık hükümeti, işverenlerin tam da bu sebeple esnek çalışma koşulları sağlamaları gerektiğini belirten bir rapor(4) yayımladı ve o zamanki Sağlık Bakanı, söz konusu koşulları "refah için oldukça mühim" olarak yorumladı. Esnek çalışma ve ruh sağlığı arasındaki bu bağlantıları göz önünde bulundurarak, Birleşik Krallık’taki birçok işletme esnek çalışma uygulamalarını nasıl hayata geçireceğini tartışıyor.
Dokuz-beş mesaisini yeniden değerlendirmek
Geleneksel olarak ofis çalışması dokuz-beş veya sekiz-altı gibi sabit bir günlük plan ile gerçekleştiriliyordu. Fakat artık birçok şirket bazen normal haftalık çalışmayı sayıca daha az ancak daha uzun günlere sıkıştırarak veya daha geç başlayarak ya da tamamlayarak, çalışanlarının farklı saatlerde çalışmalarına izin veriyor.
Birleşik Krallık’ta ruh sağlığı alanında faaliyet gösteren bir dernek olan Mind da, çalışanlara tam çalışma saatleri konusunda daha fazla kontrol olanağı sunan serbest çalışma düzeninin "daha iyi bir iş-yaşam dengesi, işe gidip gelirken karşılaşılan trafiğin ve bu yolculuğun neden olduğu masrafların engellenmesi, sağlık kontrolleri için vakit bulabilme" gibi ruhsal bozukluklar ile baş etmede büyük artıları olan olanaklar sağlayabildiğini belirtiyor.
Güne daha geç başlamak, sakinleştirici ilaç kullanımı gibi herhangi bir nedenle erken kalkmakta zorlananlar için rahatlık sağlayabiliyor.
Profesör Kinman, genel olarak esnek çalışma saatleri sayesinde "çalışanların, işin gereksinimleri ile kişisel hayatlarını daha etkin bir şekilde dengeleyebildiğini" ifade ediyor. Kinman: "Esnek çalışanların daha iyi refah koşullarına sahip olduklarını ve iş tatminlerinin daha yüksek olduğunu gösteren bulgular mevcut."
Çalışma saatlerinin azaltılması
Çalışma saatlerinin azaltılması da tükenmişliği engelleyebiliyor. Birtakım araştırmalar(5) tükenmişliğin yalnızca Birleşik Krallık’ta 500 binden fazla kişiyi etkilediğini gösteriyor. 2015 tarihli bir çalışma(6), çalışma saatlerinin azaltılmasının uyku, hafıza, olumsuz duygular, uykusuzluk, yorgunluk ve halsizlik üzerinde olumlu etkileri olduğunu; bir diğer çalışma(7) ise "çalışan nüfusundaki ruhsal bozuklukların yükünü azaltmak" için ruhsal bozukluklar ile baş etmekte olan çalışanlar için çalışma saatlerinin azaltılması gerektiğini gösteriyor.
Çalışanın kontrol yetkisini güçlendiren esnek çalışma düzenlemelerinin refahı artırdığı ve ruh sağlığı bakımından olumlu sonuçlar verdiği görülmektedir.
Uzaktan çalışma
Tüm bunlarla birlikte, çalışma saatlerinde düzeltmeler yapılması, çalışma alanında ruh sağlığını iyileştirmenin tek yolu değil. Ofis dışında çalışabilme olanağı ile ortam değişikliği de faydalı olabiliyor. Araştırmalar(8), uzaktan çalışmanın yalnızca refahı değil, aynı zamanda iş tatminini de artırarak ruh sağlığını olumlu yönde etkilediğini gösteriyor(9). Başka bir çalışma(10) ise evde, paylaşımlı ofis alanında veya ortak çalışma alanlarında çalışmanın tükenmişliği, stresi ve psikolojik sorunları azaltabildiğini ortaya koyuyor.
Bedfordshire Üniversitesi’nde meslek sağlığı psikolojisi alanında profesör olan Gail Kinman, ev ve iş arasındaki yolculuğun yarattığı stresin birçok çalışan üzerinde belirgin düzeyde gerginliğe sebep olduğunu, özellikle ilaç kullanan veya kariyerinin yanı sıra aile yaşantısını dengelemeye çalışan kişiler için yıpratıcı olabildiğini belirtiyor.
Araştırmalar, işe gidip gelmek için daha uzun süreyi (tek yön için 60 dakikadan fazla) yolda geçirenlerin yüzde 33’ünün, depresyondan mustarip olma olasılığının daha yüksek olduğunu gösteriyor. Bu kişilerin maddi kaygılar yaşama olasılığı yüzde 40 oranında daha fazlayken yüzde 12 oranında daha fazla iş kaynaklı stres ile ilgili şikayetlere sahip olma olasılıkları bulunuyor(11).
Mind(12) ayrıca trafikte yolculuk etmenin inanılmaz derecede stresli olmakla birlikte yolculuğun yüksek maliyetli olmasına da dikkat çekiyor. Bu stresin ortadan kaldırılması, ruhsal bozuklukları olanların kısa bir nefes almalarını sağlayabilir.
Herkes için uygun bir çalışma düzeni
Uzaktan çalışma için, yöneticilere yönelik eğitimler sağlanması gerekebilir. Londra Üniversitesi Birkbeck Koleji Örgütsel Psikoloji Bölümü öğretim görevlisi Almuth McDowall, "Yöneticilerin her zaman [çalışanlarını] destekleme becerileri olmayabiliyor." diyor. McDowall, performansı çıktıların niteliği yerine çalışma masasında geçirilen süre ile ölçümleyen "iş yerinde bulunma kültürü"ne dikkat çekiyor. McDowall: "Bunun değişmesi gerekiyor. Bazen psikolojik refaha ilişkin iyileştirmeler yetersiz kalıyor çünkü esneklik olması gerektiği gibi hayata geçirilmiyor."
Kinman bu görüşe katılıyor: "Bazı yöneticiler çalışanlarını uzaktan yönetmekte zorlanıyor ve ‘yüz yüze’ geçirilen zamanın üretkenliğine inanarak, çalışanların gerçekten çalışırken izlenmediği zamanlarda kaytaracaklarını düşünüyor. Bu yöneticilere gerekli becerileri kazandırmak için daha fazla eğitim verilmesi gerekiyor."
Kinman: "İşteki stres kaynaklarının belirlendiği ve çözümün kaynakta arandığı sistemli girişimler olmalı." Talebi azaltırken kontrolü ve desteği artırmalıyız. Çalışanların, işin taleplerini etkin bir şekilde yönetmelerini sağlayacak direnci geliştirmeleri için desteğe ihtiyaçları var."
Tercihlerin önünü açmak
Konu esnek çalışma olunca, tıpkı ruh sağlığında olduğu gibi herkes için geçerli olan bir standart yok. Bazıları, özellikle kendi yapısını oluşturmakta zorlananlar için esnek çalışma hiç de cezbedici değil.
Profesör Kinman sözlerine şunları ekliyor: "Çalışanlara esnek bir şekilde ve kendi tempolarında çalışmak isteyip istemediklerinin seçenek olarak sunulması büyük önem taşıyor. Herkes esnek çalışma biçimini benimsemek istemez. Kimileri işvereninin belirlediği mesai saatlerinde ve tesis sınırları içinde çalışmayı tercih edebilir. Esnekliğin faydasını görmek için çalışma düzenlerine dair kontrol ve seçme şansı olması şarttır."
Araştırmalar da bu görüşü destekliyor. Olumlu ruh sağlığı göstergelerinin temelinde, çalışanların kendilerine sunulan tek bir "esneklik" seçeneği ile çalışmasındansa kendi kararlarını verebilmeleri yatıyor.
Emily Reynolds, ödüllü bir serbest gazeteci ve A Beginners’s Guide to Losing Your Mind kitabının yazarıdır.
Kaynaklar:
(1) https://www.mentalhealth.org.uk/statistics/mental-health-statistics-mental-health-work
(2) http://cochranelibrary-wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD008009/full
(3) https://kar.kent.ac.uk/28280/
(4) https://www.gov.uk/government/news/employers-urged-to-offer-flexible-working-to-support-mental-health-needs–2
(5) http://www.hse.gov.uk/statistics/causdis/stress/
(6) http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0020872815580045
(7) http://oem.bmj.com/content/early/2015/06/22/oemed-2014-102791.short
(8) https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/ntwe.12097
(9) http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1039856215608284
(10) http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0003122415622391
(11) https://www.independent.co.uk/news/business/news/long-commutes-work-employee-depression-obesity-productivity-workers-research-travel-a7749206.html
(12) https://www.mind.org.uk/information-support/tips-for-everyday-living/workplace-mental-health/types-of-work/#flexible
