Blok zinciriyle ilgili makaleleri okumaktan sıkıldınız mı? Hemen vazgeçmeyin: Teknoloji ilk olarak çalışma şekillerimizi, yaptıklarımızı ve bunları nerede yaptığımızı yeniden ele alabilmemiz için fırsatlar yaratıyor. Hannah Hudson bunun potansiyel yıkım etkilerini ve esnek çalışma için ne anlama geldiğini anlatıyor
Blok zinciri, son zamanlarda moda olan bir kelimeden çok daha fazlası. Bitcoin’in temelinde yatan teknolojinin düşünce ve çalışma tarzlarımızı nasıl şekillendireceği konusunda giderek artan bir merak söz konusu. Bu teknoloji, bankacılıktan dijital hak yönetimine kadar tüm sektörlerdeki süreçleri baştan aşağı yenileyerek işletmelerin müşterileriyle etkileşim kurma şeklini, bireylerin yaptıkları işlemleri ve Nesnelerin İnterneti (IoT) cihazlarının çalışma şeklini değiştirebilir.
Blok zinciri nedir?
Özetle blok zinciri teknolojisi, veri paylaşımını hızlandırıp şeffaf ve tamamen güvenli hâle getirerek işletmelerin karmaşık işlemleri basitleştirmesine ve optimize etmesine imkân tanır. Blok zinciri, birden fazla internet konumundaki tüm çevrimiçi işlemleri (değer, ürünler veya özel veriler) gerçekleştiği anda kaydeder. Blok olarak adlandırılan bu kayıtların her birinde kendilerinden önce gelen blokların, yani zincirin şifreli bir geçmişi yer alır.
Neden önemlidir?
Blok zinciri, işletmelerin hem daha akıllı hem de daha hızlı bir şekilde çalışmalarına yardımcı olabilir. Bu teknoloji günümüzde bankalar arası ödemeler, konteyner takibi, elmas sahipliğinin ve gerçekliğinin doğrulanması ve akademik kimlik bilgilerinin onaylanması gibi çeşitli alanlarda kullanılıyor ya da kullanılması düşünülüyor.
Küresel şirketler bu konuya önem veriyor. Deloitte tarafından Aralık 2016’da yayımlanan bir ankette 500 milyon $ veya daha yüksek bir yıllık gelire sahip kuruluşlarda çalışan kıdemli yöneticilere sorular yöneltildi. Katılımcıların yüzde yirmi sekizi, şirketlerinin blok zinciri teknolojisine 5 milyon $ veya daha fazla yatırım yapmış olduğunu söylerken yüzde 10’u ise yapılan yatırımın 10 milyon $ veya daha fazla olduğunu bildirdi.(1)
Peki bu ilginin sebebi ne? Ankete katılan yöneticilerin üçte birinden fazlası, blok zincirinin maliyetleri düşürerek veya hızı artırarak sistem operasyonlarını iyileştirebileceğini düşündüğünü söyledi. Yöneticilerin üçte birinden fazlası (yüzde 37), blok zincirinin asıl avantajının üstün güvenlik özellikleri olduğunu ifade etti. Yaklaşık çeyreği ise (yüzde 24) blok zincirinin yeni iş modelleri ve gelir akışı sunma yönündeki potansiyelini vurguladı.
Çalışma şeklimizi nasıl değiştirecek?
Blok zincirinin potansiyelini anlamak için "akıllı sözleşmeler" hakkında bilgi sahibi olmalısınız. Blok zincirindeki kod destekli her bir anlaşmanın işleyişini yöneten kuralları belirlemek ve veri alışverişi yapmak için bu sözleşmeler gerekiyor.
Blok zinciri öncülerinden Nick Szabo, kısa bir süre önce Chamber of Digital Commerce için hazırlanan bir tanıtım belgesinde şunları yazdı: "Akıllı sözleşmelerin orijinalinde sıradan otomatik satış makineleri vardır. Otomatik satış makineleri özünde birer güvenlik mekanizmasıdır: Kasadaki tutar, kasa ihlalinin neden olduğu masraftan daha düşük olmalıdır. Ayrıca bu makineler sözleşmelerin doğasını da yansıtıyor: Müşterinin seçtiği ürünle birlikte para üstünü de hesaplayıp veriyor."(2)
Szabo sözlerine şöyle devam ediyor: "Akıllı sözleşmeler karmaşık sonuçların hesaplanmasından kaynaklanan masrafları azaltarak daha önce mümkün olmayan yeni sözleşme türlerini mümkün kılabilir."(3) Örneğin çok sayıda ticari işlem kaydı olan bir kuruluşunuz varsa akıllı sözleşmeler Ticaret Kanunu (Uniform Commercial Code) başvurularını dijitalleştirerek yenileme ve yayımlama süreçlerini otomatik hâle getirebilir.
Uluslararası ürün nakliyatı yapan bir işletmeniz varsa blok zinciri, akreditif sürecini ve ticari ödemelerin başlatılmasını hızlandırarak finansal varlıkların likiditesini artırabilir.
Finans kuruluşları akıllı sözleşmelerden faydalanarak kuruluşlardaki finansal verilerin doğru ve şeffaf bir şekilde kaydedilmesini sağlayabilir, böylece hem finansal raporlamayı iyileştirebilir hem de denetim ve sigorta maliyetlerini düşürebilirler.
Üstelik akıllı sözleşmeler, tedarik zincirlerinin her bir adımında görünürlük sağlayabilir. Cihazlar IoT aracılığıyla, ürünler fabrikanın üretim bölümünden çıkıp mağaza raflarındaki yerini alana kadar akıllı sözleşmelere yazarak işletmelerin tüm tedarik zincirinin gerçek zamanlı olarak görülmesine imkân tanır.
Blok zincirinin gücünü açığa çıkararak işletmenizin daha akıllı bir şekilde çalışmasına yardımcı olun
Mesleklere herhangi bir etkisi olacak mı?
Blockchain Revolution (Blok Zinciri Devrimi) adlı kitaplarında "Blok zinciri, ekonomide harika bir dengeleyici olabilir." ifadesinde bulunan Don ve Alex Tapscott, bu zincirin ekonomimizdeki aracıları kaldırarak gerçek bir değer yaratan üreticileri ödüllendireceğini söylüyor.
Ancak bu her ne kadar bankalar, avukatlar ve broker’lar gibi bazı üçüncü taraf aracılara olan bağlılığı azaltacak olsa da el işçiliğini tamamen ortadan kaldırmayabilir. Blok zinciri platformu Ehtereum’un kurucusu Vitalik Buterin şu ifadelerde bulundu: "Çoğu teknoloji vasıf gerektirmeyen işlerde çalışan, merkezin dışındaki işçileri otomatikleştirirken blok zincirleriyse merkezdekileri otomatik hâle getiriyor. Blok zinciri, taksi şoförünü işsiz bırakmaktansa Uber’i işsiz bırakarak taksi şoförlerinin müşterilerle çalışmasına imkân tanıyor."
Blok zinciri aynı zamanda kriptopara ve ilgili diğer sektörlerdeki yeni görevler için de katalizör rolü oynayacak. 2017 yılında finansal hizmet yöneticileriyle yapılan bir ankette blok zinciri için çalışan rekabetine en çok hangi alanlarda rastlandığı vurgulandı. Katılımcıların yüzde elli biri ticaret teknolojisi için çalışan ararken yüzde 47’si bilgisayar programcısı, yüzde 44’ü ise analiz becerilerine sahip çalışanlar arıyor.(4)
İşe alma ve eğitme yöntemlerimiz değişecek mi?
Fast Future adlı profesyonel tahmin şirketinin editörleri Alexandra Whittington ve Rohit Talwar şu ifadelerde bulunuyor: "Blok zinciri kısa bir süre sonra yöneticiler ve İK departmanlarına bireylerin eğitim geçmişine ait kalıcı ve aktarılabilen kayıtlar oluşturma imkânı tanıyabilecek.(5) Çalışanların birden fazla çalışma alanına dağıtıldığı, blok zinciri tabanlı bir öğrenme yönetimi sistemiyle bir çalışanın, şirket tarafından düzenlenen zorunlu web seminerlerinden sağlık danışmanlığına kadar çalışanların tüm öğrenme ve gelişim aktivitelerinden haberdar olması sağlanabilir."
Ayrıca bireyler tarafından yönetilip bağımsız acenteler tarafından doğrulanan kimlik doğrulama mekanizmaları aracılığıyla işe alım süreci de daha basit hâle getirilebilir. "LinkedIn gibi merkezî platformlar verilerimizi sahiplenip onlardan gelir elde ederken blok zinciri kayıt defterleri, öz geçmişlerin yerini alarak kişinin profesyonel ve eğitim geçmişini en iyi temsil eden belgeler hâline gelebilir." diyor Talwar.
Talwar, blok zincirinde doğrulanan öz geçmişleri piyasaya sunan start-up şirketi APPII’a dikkat çekiyor. Bu öz geçmişler; işe alım görevlileri, yeni işe alım şirketleri ve diğer üçüncü taraflara, başvuran kişinin hem eğitim durumu ve profesyonel niteliklerini hem de ilgili sektörde faaliyet gösteren bir şirkette çalışıp çalışmadığını görme imkânı tanıyor.
Blok zinciri, uzaktan çalışanlara nasıl yardımcı olacak?
RSA stratejik iş gücü danışmanı Andy Spence, "Blok zinciri teknolojisinin gelecek nesil çalışma platformlarını daha adil ve daha etkili hâle getirmemize yardımcı olabilecek birtakım özellikleri var." diyor. Spence’e göre işe alım sürecinde karşılaşılan sorunlardan bazıları şunlar: "Ön yargı, mevcut çalışanlara erişimin olmaması, merkezî sosyal ağlardaki güven azlığı, spam ve aracılara ödenen yüksek ücretler… Blok zinciri, işlere uygun ve istekli çalışanlar bulma yöntemimizi geliştirmemize yardımcı olabilir."(6)
Spence, çalışanlara müşteri ve çalışan arasında yapılacak akıllı dijital sözleşmeler aracılığıyla ödemelerin daha güvenli ve daha hızlı hâle getirilmesinin avantajlarına dikkat çekiyor. Durumu şu şekilde açıklıyor Spence: "Bu, çalışanlara yapılan ödemelerin gecikmesi ve maaş günü kredilerinden kaynaklanan nakit akışı sorunlarını azaltabilir. Ayrıca çalışanlar, blok zinciri [ve diğer teknolojiler] aracılığıyla maaşlarını düşük havale ücretleriyle göndererek aileleriyle (başka bir ülkede olsalar bile) paylaşabilirler."
Bu teknoloji aynı zamanda çalışanların uzak verilere daha güvenli bir şekilde erişmesine de imkân tanıyacak. MIT Media Lab’in Enigma adlı start-up sistemi, blok zincirinin sunduğu gizlilik ve güvenlik avantajlarını gizlilik garantisi veren, dağıtılmış bir bulut platformla bir araya getiriyor. Enigma, diğerleriyle paylaştığınız verileri bile şifreleyip koruyarak bu verilerin hiçbir zaman başka bir tarafa tamamen ifşa edilmeden saklanmasını, paylaşılmasını ve analiz edilmesini sağlıyor.
Çalışma alanları nasıl görünecek?
Fast Future’dan Whittington: "Blok zinciri, çalışma süreçlerini otomatikleştirip kolaylaştırırken şirket çalışanlarının sayısında ve ofis alanı gereksinimlerinde bir düşüş yaşanabilir. Bu durumsa şirketleri, ofis binalarını kapatarak yerleşim bölgelerine ya da müşterilerinin lokasyonlarına daha yakın esnek çalışma modelinden ve ortak çalışma alanlarından faydalanmaya yöneltebilir."
Talwar ise sözlerine şöyle devam ediyor: "Bir sonraki adım, dağıtılmış otonom organizasyon (DOO) olarak faaliyet gösteren ortak çalışma alanlarının ortaya çıkması olabilir. Çalışanının az olduğu bu organizasyonlar akıllı IoT sensörleri, yapay zeka ve blok zincirini bir arada kullanarak çalışma ortamlarını yönetebilir, kira sözleşmeleri yapabilir ve akıllı bir sözleşmeyle önceden kararlaştırılmış koşullar aracılığıyla kira ücretlerini otomatik olarak faturalandırabilir ve toplayabilirler."
Hannah Hudson, Regus dergisinin editörüdür
Kaynaklar:
(1) https://www2.deloitte.com/us/en/pages/about-deloitte/articles/press-releases/deloitte-survey-blockchain-reaches-beyond-financial-services-with-some-industries-moving-faster.html
(2) https://digitalchamber.org/wp-content/uploads/2018/02/Smart-Contracts-12-Use-Cases-for-Business-and-Beyond_Chamber-of-Digital-Commerce.pdf
(3) https://digitalchamber.org/wp-content/uploads/2018/02/Smart-Contracts-12-Use-Cases-for-Business-and-Beyond_Chamber-of-Digital-Commerce.pdf
(4) http://uk.businessinsider.com/the-uk-has-a-blockchain-talent-problem-2017-7
(5) http://fastfuturepublishing.com
(6) https://www.thersa.org/discover/publications-and-articles/rsa-comment/2018/02/blockchain-platforms-can-enable-good-work
