Araştırmalar bir şeyleri erteleyerek çok fazla şey elde edebileceğinizi gösteriyor. Ben Hammersley, erteleme alışkanlığı olanlar için iyi haberleri veriyor.
Ertelemekle ilgili yazarken kaçınılmaz bir nokta var. En iyisi şimdiden söyleyip kurtulalım.
Konuyla ilgili bir çok kitabım var, ama onları henüz okumadım. Bu alışkanlıktan kurtulmak için öğrenmem gereken teknikler var ama şimdi değil. Bu makaleyi yazmam lazım ama…Neyse evet. Her neyse. "Editörüme Borçlu Olduğum Şeyler" listesi uzadıkça uzuyor.
Şaka bir yana, erteleme üzerine gerçekten yeniden düşünmemiz gerekiyor. O kadar da kötü olmak zorunda değil. Aslında, birazdan tartışacağımız gibi, sizin için iyi bile olabilir.
Ama önce tanımlarımızı toparlamakla ilgilenelim. İşleri ertelemek için pek çok farklı sebep vardır. Bazı insanlar başarısızlık korkusuyla veya başarı korkusuyla ve beraberinde getireceği tüm değişimler nedeniyle görevlerini ertelelerler. Yaşamlarının durumunu ve kendilerini değişimin getireceği benlik ataklarından korurlar.
Benim gibi dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan kimileri de, beyinleri riskle ilişkili hormonlar üretmediğinde çalışmadığı için ertelemeye meyilli olurlar. Onlar için proje alev alana veya ilaçlar etkisini gösterene kadar hiçbir şey yapmak mümkün değildir. Diğerleri ise karar almayı önlemek için ellerinden geleni yaparlar, böylece o kararlar için alınması gereken sorumlulukları önlemiş olurlar.
Belki de çok daha büyük bir grup insan da işlerini Twitter’da vakit geçirmek biz çizelge düzenlemekten daha ilginç olduğu için erteliyor. Sebebiniz ne olursa olsun (ve merak etmeyin, sebebe şimdi karar vermeniz gerekmiyor), yalnız değilsiniz. Nüfusun kabaca %20’si "kronik erteleyiciler" olarak adlandırılıyor.
İç sesinizden kurtulun
Tüm bu sebeplerin hepsi geçerli olmasa da, birçok açıdan anlaşılır. Fakat bir şeyleri ertelemek için bir sebep daha var. Ertelemek sizin için iyi olduğu için.
Gerçekten de öyle. Bir projeyi; hele de soyut sorunları çözmeniz gereken bir projeyi ertelemek, yapabileceğiniz en rasyonel şey olabilir. Size yardımcı olabilir. Erteleme, benliğinizin sinir bozucu müdahaleleri, nevroz veya bilinçli bir şekilde fazla düşünme olmadan, zihninizin karmaşık bir görev üzerinde arka planda çalışmasına izin vermeniz anlamına gelebilir. Ya da aslında yapmak istemediğiniz şeyleri tanımlamanın bir yolu olabilir. Kendinizi keşfetmek için bir olanaktır.
Bunlardan ilki bilinen bir olgudur(1). Birçok kişinin duş alırken, uyandıklarında veya koşarken iyi fikirler üretmelerinin sebebi budur. Bir sorunu zihninizin arka planına atmak ve ilginizin odaklandığı alandan çıkarmakla, normalde deneyimleyeceğiniz üst yorumlar olmaksızın beyninizin o soruna farklı açılardan yaklaşmasına izin verirsiniz. Bu en etkili veya mantıklı rotalardan gitmekten sizi caydıran iç sesinizdir. Bu iç sesten kurtulduğunuzda ve sorunun zihninizin arkasında olgunlaşmasına izin verdiğinizde, daha iyi çözümler bulabilirsiniz.
Erteleme, zihninizin karmaşık bir görev üzerinde arka planda çalışmasına izin vermenin bir yolu olabilir.
İhtiyacınız olduğu kadar erteleyin
Bununla ilgili araştırmalar yeni değil. 1920’lerde Sovyet psikoloğu Bluma Zeigarnik, daha sonra Zeigarnik etkisi(2) olarak adlandıracağı bir karakteri ortaya koymasına sebep olan bir dizi deney gerçekleştirdi. Bu etkiye göre insanlar tamamlanmamış veya bölünmüş olan görevleri bitirilenlerden daha iyi hatırlıyorlar. Bir diğer deyişle, ertelenen şeyler sizin peşinize düşüyor.
Zeigarnik’in 1927’deki önermesine göre, ders çalışmaya ilgisiz bir şey yapmak üzere ara veren öğrenciler, çalıştıkları konuları ara vermeyenlerden daha iyi hatırlıyorlardı. Bir şeyleri algılamak için zaman tanıma veya fikirlerin olgunlaşmasına izin verme benzetmeleri her ne kadar doğru olmasa da, mecazi olarak doğru olduklarını söylemek mümkün. Bir şeylere zaman tanımak işe yarıyor.
Kendinizi keşfedin
Bir şeyleri niçin ertelediğinizin farkına varmak yardımcı olabilir. Bir fikri pişirmek başka bir şeydir. Fakat farklı sebepler için ertelemek başka bir şeyler olduğunun göstergesi de olabilir.
Örneğin, belirli bir projede ciddi düzeyde erteleme bu projenin sizin için doğru olmadığı anlamına gelebilir. Bir şeyi bir türlü yapamıyorsanız, gerçekten yapmak istemediğiniz için olabilir. Belki de yalnızca yapmak istediğinizi zannediyor veya (öz farkındalık kadar önemli olmasa da, bir o kadar sinir bozucu bir biçimde) yapmak zorunda olduğunuzu düşünüyorsunuz. Erteleme aydınlanmaya giden yoldur. Yani en nihayetinde. Zaman ayırdığımızda.
Tıpkı ertelemede olduğu gibi davranış ve onu çevreleyen yargılar, işin değeri ve iş etiği ile ilgili kültürel inançlarla o kadar iç içe geçmiştir ki, geçmişteki olumsuz çağrışımlarını görmek zor olabilir. Fakat açıkça görüldüğünde erteleme ustalıkla kullanıldığında hem sorunları anında çözmek hem de daha geniş yaşam koşullarında harika bir araç olabilir. En azından dikkate değer bir araç. Son cümlelere ulaşmış olsak da, bir başka erteleme temalı espriye doğru yol alıyoruz ve bulmakta başarısız oluyoruz. Her neyse, buna da yarın değineceğim.
Ben Hammersley, ABD’de yaşayan İngiliz bir internet teknoloji uzmanı, gazeteci, yazar ve sunucudur.
Kaynaklar:
(1) http://uk.businessinsider.com/why-people-get-their-best-ideas-in-the-shower-2016-1
(2) https://en.wikipedia.org/wiki/Zeigarnik_effect
